Μια Προβηγκία με άρωμα λεβάντας. . . στη Βόρεια Πιερία!

Ακολουθώντας τον δρόμο από τα Παλιάμπελα Κολινδρού προς τον οικισμό Λιβάδι Πιερίας και παίρνοντας τον χωματόδρομο που περνά από την παλιά «Αγροτική Κολινδρού», δεν θα αργήσει το αισθητήριο της όσφρησης να συλλάβει άρωμα γαλλικής εξοχής και να …αιχμαλωτιστεί απ’ αυτό! Μιας γαλλικής εξοχής που μοσχομυρίζει λεβάντα καθώς αυτή η καλλιέργεια έχει μετατρέψει την περιοχή «Βλάχοι» Παλιαμπέλων Κολινδρού σε μια Προβηγκία της Πιερίας.

Ακολουθώντας τώρα το αισθητήριο της όρασης δεν θα αργήσεις να βρεθείς σ’ ένα μαγευτικό σκηνικό που δημιουργεί το λοφώδες ανάγλυφο της περιοχής, ντυμένο στα μωβ, από τις λεβάντες που έχουν ανθίσει.

Όμως και το αισθητήριο της ακοής θα ενεργοποιηθεί μόλις φτάσεις στα χωράφια με τις λεβάντες από το βουητό των μελισσών που συλλέγουν το νέκταρ από τα μαγευτικά άνθη της λεβάντας.

Η λεβάντα είναι ο «μπλε χρυσός» της Προβηγκίας, μιας πλούσιας μεσογειακής περιοχής της Γαλλίας χάρη στην καλλιέργεια της λεβάντας, που, όπως λένε και οι χιλιάδες επισκέπτες της, αν ήταν χρώμα θα ήταν το μωβ και αν ήταν γεύση θα ήταν γλυκιά σαν το μέλι από λεβάντα!

Η αλλαγή στην εικόνας της περιοχής με το μωβ της λεβάντας να κυριαρχεί στο τοπίο είναι γεγονός. Η αλλαγή, επί του παρόντος, οφείλεται στην ανάπτυξη μιας καινοτόμου αγροτικής επιχειρηματικότητας, με φιλική διαδικασία για το περιβάλλον, η οποία ειδικεύεται στα αρωματικά - φαρμακευτικά φυτά. Πρόκειται για ένα καινούργιο εγχείρημα με πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα, αλλά προπαντός με μια πολύ σοβαρή προοπτική.

Σ’ αυτή την περιοχή δημιουργήθηκε, με την βοήθεια της «Πιερικής Αναπτυξιακής Α.Ε. Ο.Τ.Α», μέσω του προγράμματος LEADER, μια οικογενειακή μονάδα επεξεργασίας και τυποποίησης αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών του Κωνσταντίνου Στάμου, με τον διακριτικό τίτλο «Stamos herbs». Μέσα απ’ αυτή τη μονάδα, τα παραγόμενα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά που καλλιεργεί η οικογένεια, έχουν τη δυνατότητα να αποκτήσουν την προστιθέμενη αξία τους, όπως άλλωστε είναι και ο σκοπός του προγράμματος.

Η συγκομιδή της λεβάντας η πιο όμορφη εποχή

Η ενασχόληση με τη γεωργία είναι μια επίπονη αλλά ενδιαφέρουσα διαδικασία, ωστόσο δεν είναι πολλές οι καλλιέργειες που συνδυάζουν ομορφιά, γραφικότητα και μεθυστική μυρωδιά. Τα χωράφια που είναι γεμάτα με ανθισμένες λεβάντες ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. Η εποχή συγκομιδής της λεβάντας είναι η πιο όμορφη, η δε διαδικασία της συγκομιδής της είναι η πιο εντυπωσιακή εργασία που μπορεί να δει ποτέ κάποιος !!!!

Μια πραγματικά όμορφη εικόνα με αντίθεση δημιουργείται κατά τη διάρκεια της συγκομιδής, ιδιαίτερα με τις οργανωμένες σειρές καλλιεργειών λεβάντας, με εκείνα τα υπέροχα μωβ άνθη που ακόμη δεν έχουν συλλεχθεί.

Η άλλη εικόνα είναι εκείνη όπου έχει πραγματοποιηθεί η συλλογή των ανθών. Μπορεί η εικόνα στο τέλος της συγκομιδής να είναι λίγο μελαγχολική και να θυμίζει τη σύντομη ζωή μιας πανέμορφης πεταλούδας, όμως το να παραβρεθεί κανείς στον αποστακτήρα, δηλαδή στη διαδικασία όπου παράγονται τα αιθέρια έλαια, με το άρωμα της λεβάντας να κυριαρχεί στο χώρο είναι κάτι που άμεσα αλλάζει και τη διάθεση του επισκέπτη.

Οι μέρες συλλογής της λεβάντας είναι οι πιο κοπιαστικές, μοιάζουν με αγώνα δρόμου, αφού τα κομμένα άνθη της λεβάντας πρέπει να φτάσουν αυθημερόν, το συντομότερο δυνατό, στο αποστακτήριο, ώστε να μη χαθεί πολύτιμο άρωμα αλλά να παραχθούν τα θαυματουργά αιθέρια έλαια.

Η συγκομιδή πραγματοποιείται με ειδικό μηχάνημα για ταχύτερη κοπή της λεβάντας, όπου, μέσα σε λίγες ώρες, τα κομμένα άνθη, χωρίς ξήρανση, με απόσταξη ατμού από το νερό (Υδροατμοαπόσταξη), μετατρέπονται σε συμπυκνωμένες θαυματουργές σταγόνες:

Αυτά είναι τα αιθέρια έλαια λεβάντας! Μια απόσταξη για να αποφέρει ένα κιλό από αιθέρια έλαια απαιτούνται 100 κιλά άνθη λεβάντας ενώ κάθε στρέμμα μπορεί να δώσει 300 με 400 κιλά άνθη.

Το κλίμα, το υψόμετρο, το γεωγραφικό πλάτος, και ο τοπικός καιρός αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες για την συγκομιδή της λεβάντας. Σε γενικές γραμμές η περίοδος ανθοφορίας της λεβάντας εκτείνεται από τα μέσα Ιουνίου έως τα τέλη Ιουλίου επειδή οι υψηλές θερμοκρασίες ευνοούν την αύξηση της παραγωγής του αιθέριου ελαίου από τους εκκριτικούς αδένες του λουλουδιού.

Η επίδραση του μυθικού βουνού στις εν γένει κλιματολογικές συνθήκες είναι καθοριστικής σημασίας στην παραγωγή εξαιρετικών προϊόντων, όπως είναι τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά που καλλιεργούνται με σκοπό να δώσουν ξεραμένες δρόγες ή αιθέρια έλαια.

Το βέβαιο είναι πως η λεβάντα, όπως και πολλά άλλα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά, αγάπησαν την Πιερία! Αλλά και πώς να μη αγαπήσουν την Πιερία αφού αυτά τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά είναι αδέλφια με το δικό μας «Τσάι Όλυμπου» δεδομένου ότι ανήκουν στην ίδια οικογένεια, την οικογένεια των χειλανθών.

Ιδιότητες και χρήσεις της λεβάντας

Η λεβάντα ήταν γνωστή για το υπέροχο άρωμά της και τις θεραπευτικές της ιδιότητες από την αρχαία Αίγυπτο και την Ελλάδα, που ήδη χρησιμοποιούνταν για εξαγωγές με πολύτιμα αιθέρια έλαια, για λουτρά καθώς και για φαρμακοποιία κατά την περίοδο της αρχαιότητας. Σήμερα η λεβάντα εξακολουθεί να αποτελεί πολύτιμο σύμμαχο για τη θωράκιση της υγείας μας μέσα από τις αμέτρητες εφαρμογές της.

Το αιθέριο έλαιο της λεβάντας είναι δημοφιλές. Χρησιμοποιείται στην παραγωγή φυσικών καλλυντικών, όπως σε προϊόντα ευεξίας, σε λοσιόν σώματος, σε άλατα μπάνιου, σε λάδι μασάζ, σε αποσμητικά. Γνωστή είναι και η χρήση της λεβάντας στην σαπωνοποιία και στα απορρυπαντικά (Λατινικά: lavare: πλύση), ενώ η λεβάντα χρησιμοποιείται επίσης στην παρασκευή αρωμάτων και στην αρωματοθεραπεία για τις καταπραϋντικές της ιδιότητες ενώ μερικές σταγόνες στο λουτρό είναι αρκετές ώστε το λούσιμο να είναι χαλαρωτικό.

Οι θεραπευτικές ιδιότητες της λεβάντας είναι αναρίθμητες και αυτό οφείλεται, εν μέρει, στην ιδιαίτερα σύνθετη χημική σύσταση του ελαίου της. Στην ιατρική αναγνωρίζεται ως ένας ισχυρό αντισηπτικό, απολυμαντικό, με επουλωτική και αναλγητική δράση καθώς και ως καρδιοτονωτικό, νευροτονωτικό και σπασμολυτικό. 

Πιστώνεται με εντομοαπωθητικές, εντομοκτόνες και παρασιτοκτόνες ιδιότητες καθώς διώχνει τον σκώρο (Κρεμάμε φακελάκια με άνθη στην ντουλάπα) διώχνει όμως και τις ψείρες.

Επίσης συνιστάται για την καταπολέμηση του άγχους, της αϋπνίας, της νευρικότητας, για τους ρευματισμούς και τις λοιμώξεις του αναπνευστικού. Χρησιμοποιείται ευρύτατα στην μαγειρική και ζαχαροπλαστική. Η λεβάντα είναι επίσης ένα μελισσοτροφικό φυτό αφού το μέλι από τα λουλούδια της γίνετε ανάρπαστο. Τέλος χρησιμοποιείται και ως διακοσμητικό φυτό των κήπων, πάρκων και άλλων εξωτερικών χώρων.

Το τοπίο με τις ανθισμένες λεβάντες

Το υπέροχο τοπίο της Βόρειας Πιερίας μπορεί να αξιοποιήσει στο έπακρο τις αρετές του μικρού μπλε λουλουδιού και να εκτιμηθεί η πραγματική αξία της Λεβάντας, αυτού του φυτού με το ασύγκριτο άρωμα και με τις εξαιρετική φαρμακευτικές αρετές. Η αξιοποίηση αυτή μπορεί να γίνει καλλιεργώντας το, δεδομένου ότι οι εδαφολογικές και κλιματικές συνθήκες της περιοχής ευνοούν στην ανάπτυξή της.

Για την Περιφερειακή Ενότητα Πιερίας η ανάπτυξη του κλάδου της παραγωγής και μεταποίησης των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών έχει ως στόχο να αναδείξει τις διάφορες πτυχές αυτών των φυτών με τα πολλά οικονομικά, γεωγραφικά, και τουριστικά πλεονεκτήματα τους. Ειδικά για την ανάπτυξη του τουρισμού, η λεβάντα είναι ένα τεράστιο περιουσιακό στοιχείο. Γι αυτό λέμε ότι αξίζει κανείς να πραγματοποιήσει μια βόλτα εκεί στα χωράφια με τις ανθισμένες λεβάντες στη Βόρεια Πιερία όπου το τοπίο με τις λεβάντες προσκαλεί τους επισκέπτες να το θαυμάσουν και να αφεθούν στη γαλήνη του !

Αν αξιοποιήσουμε αυτό το εξαιρετικό φυτό και τις δυνατότητές του, τότε ίσως καταφέρουμε και εμείς ώστε, είτε βρισκόμαστε στις πόλεις ή στα χωριά μας, είτε βρισκόμαστε κοντά στις ακτές μας, τα μεσημέρια μας να μυρίζουν λεβάντα, μια λεβάντα από τα χωράφια της Βόρειας Πιερίας!

Δημήτρης Ρουκάς M.Sc. Τεχν. Γεωπόνος Επιστημονικός Συνεργάτης Π.Ε. Πιερίας