Τι πρέπει να ξέρουν όλοι οι άνδρες για το PSA (ειδικό προστατικό αντιγόνο) Του Βάιου Παπαδημητρίου, Ουρολόγου, Λαμία

Ο καρκίνος του προστάτη αποτελεί το συχνότερο καρκίνο στους άνδρες του Δυτικού κόσμου και τη δεύτερη αιτία θανάτου από καρκίνο στον ανδρικό πληθυσμό. Είναι συχνότερος στις μεγαλύτερες ηλικίες άνω των 70 ετών, αλλά μπορεί να εμφανιστεί και σε νεότερους άνδρες. Η πενταετής επιβίωση της νόσου αυξήθηκε από 74% το 1999-2001 σε 85% το 2005-2007. 

Το PSA είναι ένα ένζυμο που παράγεται στον προστάτη και παίζει ρόλο στη ρευστοποίηση του σπέρματος. Μετράται με εξέταση αίματος στο μικροβιολόγο. Παράγοντες που μπορούν να αυξήσουν την τιμή του είναι η λοίμωξη (οξεία προστατίτιδα), η εκσπερμάτιση και οι χειρισμοί στην περιοχή (για παράδειγμα κυστεοσκόπηση ή δακτυλική εξέταση). Για αυτό το λόγο συμβουλεύουμε τους άνδρες να μετρούν το PSA μετά από ολιγοήμερη αποχή από την εκσπερμάτιση και όχι αμέσως μετά τη δακτυλική εξέταση την ίδια μέρα. Επίσης το PSA δεν είναι αξιόπιστο στη φάση της οξείας προστατίτιδας που συνήθως είναι πολύ υψηλό. Σε αυτή την περίπτωση συστήνουμε μέτρηση μετά από 2 έως 3 μήνες. 

Δυστυχώς το P.S.A δεν είναι ειδικό μόνο για τον καρκίνο του προστάτη και βρίσκεται ανεβασμένο και σε άλλες καταστάσεις, όπως στην καλοήθη υπερπλασία του προστάτη και στη χρόνια προστατίτιδα. Οι ενδεικτικές φυσιολογικές τιμές είναι 0-4 ng/ml. Όμως υπάρχει πιθανότητα να υπάρχει καρκίνος ακόμα και σε μετρήσεις κάτω του 4 ng/ml. 

Συνήθως μεγαλύτεροι υπερπλαστικοί προστάτες έχουν υψηλότερες τιμές PSA και συχνά σε επίπεδα 4 έως 10 ng/ml. Η εξέτασή σας από τον ουρολόγο είναι αναντικατάστατη (περισσότερες πληροφορίες στο www.ourologos.eu ). Αυτός θα αποφασίσει σε συνδυασμό με τα άλλα ευρήματα αν υπάρχει λόγος να κάνετε βιοψία ή με πιο τρόπο να παρακολουθηθείτε. 

Σε τιμές PSA από 4 έως 10 ng/ml μιλάμε για τη λεγόμενη ‘γκρίζα ζώνη’. Εκεί μπορεί να δοθούν δύο διαφορετικές γνώμες (για παράδειγμα άμεση βιοψία ή επανάληψη της μέτρησης σε λίγους μήνες) που μπορεί να είναι και οι δύο σωστές. Ο ουρολόγος αξιολογεί εκτός του PSA, τα ευρήματα της δακτυλικής εξέτασης, το μέγεθος του προστάτη, την ηλικία και τη γενική κατάσταση του άνδρα και εξηγεί τις επιλογές. Γενικά η προσπάθεια παγκόσμια αυτή τη στιγμή είναι να βρούμε τρόπους ώστε να ελαττώσουμε κατά το δυνατόν τον αριθμό των βιοψιών και την υπερδιάγνωση του προστατικού καρκίνου. Μία πολλά υποσχόμενη εξέταση απεικόνισης είναι η πολυπαραμετρική μαγνητική τομογραφία προστάτη που μπορεί σε έμπειρα χέρια και με αξιόπιστο μηχάνημα να ανιχνεύσει έως και το 95% των επικίνδυνων προστατικών καρκίνων. Το πρόβλημα στην καθημερινότητά σήμερα είναι ότι δεν έχει εκπαιδευθεί στην αξιολόγηση της εξέτασης η πλειοψηφία των συναδέλφων ακτινολόγων και δεν είναι όλοι οι μαγνητικοί τομογράφοι κατάλληλοι για την εξέταση. Τα επόμενα όμως χρόνια αναμένουμε διορθώσεις σε αυτά τα προβλήματα.